Από Οθωμανικό Ινταντιέ, σήμερα ως Μέγαρο Θέμιδος
Το εμβληματικό κτήριο στο Κιόσκι της Μυτιλήνης που από Οθωμανικό ημιγυμνάσιο στα τέλη του 19ου αιώνα, σήμερα λειτουργεί ως το Δικαστικό Μέγαρο της Μυτιλήνης.
Το πρώτο ινταντιέ (γυμνάσιο δυτικού τύπου) δημιουργήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1875. Το βάρος της διδακτέας ύλης αποτελούσε η κλασική ισλαμική γνώση με περιορισμένη τη διδασκαλία της δυτικής κουλτούρας όπως λατινικά, γαλλικά, ευρωπαϊκή γεωγραφία, η οποία απέβλεπε στην συντήρηση μιας υποταγμένης εκπαίδευσης τόσο από το θρησκευτικό, όσο και στο οθωμανικό διοικητικό κατεστημένο. Οι πραγματικές ανάγκες μιας σύγχρονης εκπαίδευσης, αλλά και του εναρμονισμού της έναντι των ελληνορθόδοξων σχολείων, επιβάλλουν την αναθεώρηση των σπουδών πέρα από τη διδασκαλία της θρησκείας και έτσι το πρόγραμμα σπουδών θα εμπλουτισθεί με μαθήματα όπως κοσμογραφία, οθωμανική γεωγραφία, οικονομικά, γεωμετρία, αγροτική επιστήμη, κα., ενώ πέρα από την αραβική, περσική γλώσσα διδάσκονται πλέον γαλλικά και ελληνικά.
Για τα οθωμανικά σχολεία της Λέσβου πληροφορίες μας δίνει η έκθεση του υποπρόξενου της Γαλλίας στη Λέσβο Ch. Roboly την πενταετία 1854-1858, στα οποία σημειώνει: “Η εκπαίδευση των μουσουλμάνων είναι εξαιρετικά περιορισμένη και μόλις 40 εγγράμματοι αντιστοιχούν σε χίλιους. Στο νησί υπάρχουν 20 σχολεία τα οποία διευθύνονται από ιμάμηδες, σε αυτά φοιτούν παιδιά και των δύο φύλων με μικρή αμοιβή και διδάσκονται εδάφια από το κοράνι.
Για την ανώτερη εκπαίδευση υπάρχουν δυο ιεροδιδασκαλεία (μεντρεσέδες) όπου σπουδάζει ένας μικρός αριθμός μαθητών (5-6 άτομα).”… κλείνοντας ο υποπρόξενος αναφέρει ότι “η εκπαίδευση είναι καθαρά θρησκευτική και δεν περιλαμβάνει τις στοιχειώδης επιστήμες όπως ιστορία, γεωγραφία και αριθμητική”. Την τελευταία όμως εικοσαετία του 19ου αι. άρχισε η ριζική αλλαγή στην εκπαίδευση με τη δημιουργία αλληλοδιδακτικών σχολείων τόσο στη Μυτιλήνη όσο και στα χωριά με σχολεία αρρένων και θηλέων. Το 1881 στη πόλη της Μυτιλήνης υπάρχουν τρία οθωμανικά σχολεία, ένα ανώτερο που συντηρείται από τη κυβέρνηση και άλλα δύο προκαταρκτικά αρρένων και παρθεναγωγείο που συντηρούνται από την οθωμανική κοινότητα . Το 1888 στη Μυτιλήνη υπήρχαν 13 σχολεία αρρένων και 3 παρθεναγωγεία. Το 1891 άρχισε να λειτουργεί το οθωμανικό γυμνάσιο (ινταντιέ) και την ίδια χρονιά ξεκίνησε το χτίσιμο του νέου γυμνασίου και το οποίο εγκαινιάσθηκε στις 19-8-1896 σε μεγαλόπρεπο κτήριο με τη φροντίδα του μουτεσαφίρη (διοικητή Λέσβου) Μεχμέτ Φαχρή μπέη (1885-1890), το οποίο αποτελεί το σημερινό Δικαστικό Μέγαρο Μυτιλήνης.
Το κτήριο κόστισε στη κυβέρνηση 8.000 λίρες και αρχιτέκτονας ήταν ο Δημήτρης Μεϊμάρης. Το υπόγειο στέγαζε το εργαστήριο φυσικής και εστιατόριο, το ισόγειο είχε επτά αίθουσες, το “ιερόν”, το γραφείο του διευθυντή και των καθηγητών και στο πρώτο όροφο ήταν οι κοιτώνες των εσωτερικών μαθητών. Όταν άρχισε να λειτουργεί είχε 70 μαθητές, 6 καθηγητές και η φοίτηση ήταν πενταετής. Το 1897 είχε 130 μαθητές από τους οποίους 4 ήταν Έλληνες, ενώ οι εσωτερικοί ήταν 28. Το εκπαιδευτικό προσωπικό ανερχόταν σε 11 άτομα. Το 1907 το ινταντιέ είχε 3 τάξεις σχολαρχείου (7) και 6 τάξεις γυμνασίου και στο πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνονταν η διδασκαλία Τουρκικής, Αραβικής, Περσικής, Γαλλικής και Ελληνικής γλώσσας. Η ανώτερη εκπαίδευση πραγματοποιούνταν από τους μεντρεσέδες της Μυτιλήνης.
Ως διευθυντές του γυμνασίου αναφέρονται οι: Χαμίτ Μπέη (1 έτος), Ζία Μπέη, Σαΐπ Μπέη, Ρουζή Εφέντη, Μεχμέτ Τεφίκ Μπέη (για 6 χρόνια με καταγωγή από τη Μυτιλήνη). Ο μισθός του διδακτικού προσωπικού ανερχόταν στο ποσό των 800-1000 λιρών ανά έτος.
Η αρχιτεκτονική που ακολουθεί τo κτίσμα είναι ο “νεοκλασικός ανατολίτικος ρυθμός” ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από την Οθωμανική Κυβέρνηση για τα δημόσια επαρχιακά κτήρια. Για τη δόμησή του, μέρος προέρχονται από το αρχαίο οικοδόμημα που βρίσκονταν στη θέση του σημερινού γηπέδου. Επιγραφές και ενεπίγραφα βάθρα αγαλμάτων οδήγησαν στην υπόθεση για την ύπαρξη του ρωμαϊκού ιερού της Αιθιπίας Αρτέμιδος. Ενώ το 2000 το κτίσμα ανακαινίσθηκε.
Το κείμενο βασίσθηκε κυρίως στα παρακάτω συγγράμματα:
1) στη διδακτορική διατριβή της Σταυρούλας Λυκιαρδοπούλου – Κοντάρα «Κοινωνία και Παιδεία στη Λέσβο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας»
Μυτιλήνη 2010.
2) Αναγνώστου Στρατής, «Ο Ευστράτιος Ι. Δράκος περιγράφει τη Μυτιλήνη του 1907», Λεσβιακά –Δελτίον της εταιρείας λεσβιακών μελετών, Τόμος ΙΔ΄, Μυτιλήνη, 1993.
Πηγή: ottoman-monuments-of-lesvos.blogspot.com